BorsadaEndeks, hisse senetleri fiyatlarının getirisi ve götürüsü işlemlerinin ölçülmesi işlemlerine yarayan bir göstergedir şeklinde tanımlanır. Bu endeks sektörel veya bir bütün olarak ölçülebilir. Örneğin Sanayi endeksi, Bankacılık endeksi gibi. Bu endekslere bakarak sektörün iyi veya kötüye gittiği yorumları hisse #borsa #dolarTwitter:https://twitter.com/FinansSohbetTwitter ve youtube dışında başka sosyal hesabım yoktur. Benim ismim ve logomu taklit etmeye calı Borsadatavan bozmak ne demek? bir hisse senedinin borsada seans içerisinde ulaşabileceği maksimum fiyattaki tüm satış emirlerinin alıcılar tarafından alınarak bitirilmesi. satıcı kalmaması. Borsada renkler ne anlama gelir? Öngörü Tipi; Alım öngörüleri yeşil, satış öngörüleri olursa kırmızı renk ile ifade edilir Senet düzenleme konusunda iki taraf bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, muhatap olarak da ifade edilen borçludur. Senet üzerinde yer alan tutarı ödeyeceğini taahhüt eden kişi, bu şekilde adlandırılmaktadır. Borçluya ait bilgiler senedin sağ alt kısmında yer almaktadır. İkinci taraf ise lehtar olarak adlandırılan Nâma yazılı hisse senetlerinin borsada işlem görebilmesi, bu hisse senedinin borsaya “kote” dediğimiz kayıt altına alınmasıyladır. Bir senet için kote olmak demek, o senedin İMKB tarafından tanındığı ve alım satımının yapılmasına izin verildiği anlamına gelmesidir. Fast Money. Borsa nedir? Nelerden etkilenir. Borsa nedir? Borsa nelerden etkilenir? Mali tablolar nelerdir? Bilanço Gelir-Gider Tablosu Dipnotlar Başlıca dipnot kalemleri Fon Akım ve Nakit Akım Tabloları Dönemsel açıklamaların önemi nedir? Kaç çeşit sermaye sistemi vardır? Kayıtlı Sermaye sistemi nedir? Esas Sermaye sistemi nedir? Sermaye Artırımı ve Temettü Sermaye Artırımı Çeşitleri Nelerdir? Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Rüçhan Hakkı ve Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? Temettü Nedir? Kaç çeşit Hisse Senedi vardır? Hisse Senedi Nedir? İmtiyazlı Senet Preferred Stock nedir? Adi Hisse Senedi Common stock nedir? Nominal Değer, Hisse Adedi, Lot ne demektir? Hamiline ve nama yazılı senet nedir? Kurucu Hisse Senedi Nedir? Borsaya kote olmak ne demektir? Neden halka arz ? Halka Arz nedir? Aracı Kurumların işlevi nedir? Lider Aracı Kurum nedir? Ortaklar kimlerdir? Ortak ne demektir? Holding ve Şirketler Grubu nedir? Ne işe yararlar? Yatırımcı kimdir? İştirak nedir? İştirak çeşitleri nelerdir? İştirak etme amacı ne olabilir? Takasbank nedir? Ne işe yarar? Kulağınızda Küpe olsun ! Bunlara Dikkat ! Borsa Nedir? Nelerden Etkilenir? Borsa Nedir? Sermaye Borsaları Security Exchanges, değerli evrakların menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı kurumsal piyasalardır. Bir piyasadır, çünkü menkul kıymetlerin ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Kurumsaldır, çünkü kendine özgü kuralları ve standartları varır. Borsalar, sadece hisse senetleri için değil, başka tür emtiaların ticari malların ve enstrümanların da ticaretinin yapıldığı yerlerdir. Örneğin bono ve tahviller genellikle menkul kıymetler borsalarının içerisinde ticareti yapılageldiği halde, döviz ticareti için döviz borsaları forex, foreign exchange veya mal ticareti için emtia borsaları commodity exchange vardır. Örneğin, pamuk fiyatlarının belirlendiği ve ticaretinin yapıldığı pamuk borsaları vardır Türkiye'de de İzmir'de pamuğun vadeli ticaretin yapılacağı bir vadeli işlemler borsası kurulma aşamasındadır. Türkiye'de borsanın tarihi Osmanlının son dönemlerine kadar uzanmakla özellikle bono piyasası birlikte 1970 ve 1980 lerin ilk yarısında, mekan olarak Sirkeci Vakıf Han'da bir tür tezgah üstü piyasa OTC; over the counter şeklinde faaliyette bulunuyordu. Tezgah üstü piyasalarda, sermaye piyasasına aracılık eden kurumlar, kendi aralarında bir borsanın belirleyici kural ve tüzüklerine uyma zorunluğu duymadan işlem alım/satım en gelişmiş piyasalardan biri olan Amerika Birleşik Devletlerinde bazı küçük işlem hacmine sahip firmalar, borsa haricinde OTC olarak işlem görürler. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İMKB, konjektürel gelişmeler sonucu, hisse senetlerinin ticaretinin düzenlenmesi ve standartlaştırılması amacıyla 1986 yılında Karaköy-Tophane'de faaliyete geçmiş bulunmaktaydı. Günümüzde, kendi modern binasıyla İstinye'de faaliyetini sürdürmektedir. İlk zamanlarda az sayıda şirket, düşük işlem hacmi ve türk ekonomisine endeksli hareket eden İMKB, günümüzde 270'den fazla şirketin hisse senedi, ortalama 200-300 milyon dolarlık işlem hacmi ve dünya ekonomileriyle entegre bir şekilde faaliyetini sürdürmektedir. Borsa Nelerden Etkilenir? İMKB endeksleri ve işlem gören hisse senetlerinin fiyatları, diğer dünya borsalarında olduğu gibi başlıca üç etmenden etkilenirler; dünya ekonomisinin durumu ve gidişatı, yerel Türkiye'nin ekonominin durumu ve gidişatı ve sektör/firmanın durumu ve performansı. Global Ekonomi'deki herhangi bir gelişme tüm ülke ekonomilerini az veya çok etkileyeceği gibi, o ülkedeki ilgili veya tüm firmaları da dolaylı veya dolaysız olarak etkiliyecektir. Örnek 1 Şirketimizin Petkim'den hammadde olarak herhangi bir petrokimya ürününü aldığını girdimiz ve bunun az veya çok nihai ürünümüzde çıktımız bir ağırlığının olduğunu düşünelim. Dünya petrokimya piyasalarında oluşabilecek herhangi bir nedenden dolayı bir dalgalanma, Petkimin maliyetini değiştirecektir. Bu değişikliği de Petkim bizim alış fiyatımıza yansıtacaktır. Sonuçta, biz de bunu kendi ürünümüz fiyatına yansıtmak zorunda kalacağız. Dalgalanma fiyatlarda bir artış şeklinde olursa, bizim rekabet gücümüzü azaltıcı ve/veya kar marjımızın daralması şeklinde etkisi olabilir. Bu da bizim ciromuzu ve net karımızı etkiliyebilir. Örnek 2 Global etkinin yansıması bir çok şekilde olabilir. Örneğin, şirketimizin Almanya'ya Deutsche Mark DEM üzerinden ihracat yaptığını ve ürünümüzün önemli bir hammaddesini Amerika'dan dolar USD olarak ithal ettiğini düşünelim. Bu halde, bizim kar marjımız büyük ölçüde dolar/mark paritesine bağlı olacaktır. Uluslararası döviz borsalarında oluşacak pariteler bizi etkiliyecektir ve faaliyetlerimiz esnasında eğer bu paritenin gidişatını doğru tahmin edemezsek veya paritenin dalgalanmalarına karşı önlemimizi alamazsak ör. hegde ederek, bir finans tekniği, şirketimiz bu durumdan olumsuz olarak etkilenebilecektir. Örnek 3 Şirketimizin tekstil alanında faaliyet gösterdiğini düşünelim. Ülke olarak tekstil sektöründe güçlü ve birçok avatajımız olduğunu, gümrük birliği GB'nden öncede, GB'den sonrası için çok umutlu olduğumuz için yeni yatırımlara kapasite arttırımı ve modernizasyon girişmiş olalım. Fakat, dünya'da bazı sebeplerden dolayı bir kriz ör. Uzakdoğu veya Rusya krizi çıktığında, uluslararası pazarımız daralırsa, bu bizim tam kapasitede çalışamayacağımızı ve yeterli ihracat yapamazsak, kullanılmış olan kredilerin geri ödemelerinde zorlanabiliriz; belki de bu, bizim iflas etmemize bile sebep Ekonomi'deki, yani Türkiye ekonomisindeki herhangi bir gelişme, Türkiye'deki şirketleri bulundukları sektöre ve gelişmenin yapısına göre az veya çok etkiliyecektir. Ekonomideki büyüme hızı, işsiz sayısı, enflasyon, faiz oranları, vergi oranlarında olabilecek değişiklikler, olağan üstü halin ilan edilmesi, teşvik politikasındaki değişimler vb. akla ilk gelen örneklerdir. Ulusal ekonominin etkilerini de örnekleme yoluyla açıklamaya çalışalım. Örnek 1 Almanya'ya ağırlıklı olarak ihracat yapan ve girdilerimizin çoğunu iç piyasadan yani TRL olarak sağladığımızı düşünelim. Eğer hükümetimiz kurları hızlandırıcı reel olarak TRL nin değerini düşürücü yani dolar, mark gibi yabancı para birimlerinin para birimimiz karşısında hızlı artması gibi bir politikayı benimserse, bundan şirketimizin olumlu olarak etkilenmesi büyük bir ihtimaldir. Çünkü girdilerimiz değer kaybeden TRL, buna karşılık çıktılarımız değer kazanan DEM üzerinden olacağından, kar marjımız ve dolayısıyla karımız veya Sektör olarak etkiler de, sektörün veya özel olarak o şirketin ürünlerine talebin azalması şeklinde bir eğilimin olması, sektöre karşı devletin desteğinin olması veya eski desteğinin kalkması, sektörel olarak girdilerin pahalanması, dış pazarlarda rekabetin zorlaşması, sektöre aşırı yatırımın atıl kapasitenin yapılmış olması vb. akla ilk gelen örnekler olmakla birlikte, özel de şirket yönetimlerinin yanlış yönetimleri de sayılabilir. Örnek 1 Şirketimiz GB öncesi ülkenin önde gelen bir otomotiv üreticisi olabilir. Yabancı bir otomotiv üreticisinden aldığımız know-how'la birlikte fazla rakibimiz olmadığı ve gümrük duvarlarıyla birlikte dış rekabete karşı korunduğumuz için fazla bir yatırıma gereksinim duymadan, pazarın isteği kadar üretim yapıp bunu pazarlıyor olabiliriz. Fakat, yeni hükümetimizin GB'ne girmeye karar verdiğini ve anlaşmanın bir maddesi icabı otomotiv sektöründe ithalatçıların aleyhinde olan fazla vergilerin kaldırıldığını düşünürsek, bu bizim satışlarımızı olumsuz olarak etkiliyecektir ve faaliyetlerimizin sonucu zarar etmemiz ve bir daha karlı duruma geçmemiz zor olabilecektir. Mali Tablolar Nelerdir? Mali tablolar teriminden sözedilen tablolar, türk vergi kanunu, türk ticaret kanunu, sermaye piyasası kanunu vb. kanunlar tarafından bazı şirketler için zorunlu olarak tutulan, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu hazırlamak ve yayınlamak halka açık şirketler, aracı kurumlar vb. zorunda oldukları ve ilgili şirketin performansını gösteren, standartlaştırılmış muhasebe kayıtlarıdır. Başlıcaları bilanço, gelir-gider tablosu, satılan malın maliyeti, kar dağıtım, fon ve nakit akım, tablolarıdır. Bilanço Bilanço, bir şirketin dönemsel faaliyetleri sonucu, dönem sonunda hazırladıkları 31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül ve 31 Aralık ve yayınladıkları, şirketin bir portresini çizen, muhasebe dilinde "t tablosu" olarak adlandırılan düzendeki tablolardır. Bilançolarda iki kısım vardır; aktifler sol taraf ve pasifler sağ taraf. Aktifler kısmında şirketin sahip olduğu varlıklar, pasiflerde ise yabancı kaynakları ve özkaynakları vardır. Aktif ve pasiflerdeki herhangi bir madde kalem olarak adlandırılır. Aktifler kısmında örnek olarak nakit, stoklar, binalar, araziler, kullanılan aletler, telif hakları gibi bir şirketin sahip olabileceği her şey kayıtlıdır. Pasifler kısmında ise şirketin kaynakları yazılıdır. Örneğin, kısa vadeli ticari, finansal borçları, uzun vadeli vadesi bir yıldan uzun olan borçları ve öz sermaye kalemleridir. Öz sermaye kalemleri şunlardır; ödenmiş sermaye, yeniden değerleme fonu şirketin sahip olduğu varlıkların dönem içindeki yeniden değerlemeden dolayı oluşan artışları, emisyon primi, yedekler kanunen, şirketin ana sözleşmesi gereği veya yönetim kurulu kararı sonucu dağıtılmayan karların tutarıdır ve dönem karıdır. Bir şirketin bilançosunda aktifler ve pasifler toplamı eşittir. Olaya matematiksel olarak yaklaşırsak, edinilen kaynaklarla alınanlar/yapılan yatırımlar, kayıtlara girdiği sıradaki değerleri eşit olmak zorundadır ve muhasebe açısından bilançoya çift taraflı olarak kaydedilmektedirler. Örnek bir bilanço aşağıdaki gibidir; Örnek 1 AKTİFLER PASİFLER VARLIKLAR VADELİ BORÇLAR DEĞERLER BORÇLAR KREDİLERİ VE FAİZLER KIYMETLER BONOLAR VE SENETLER SENETLERİ BORÇLAR SENET, BONOLAR SENETLERİ VADELİ TİCARİ ALACAKLAR DEPOZİTO VE TEMİNATLAR KISA VADELİ BORÇLAR SENETLERİ BORÇLAR DEPOZİTO VE TEMİNATLAR BORÇLAR KISA VADELİ ALACAKLAR VERGİLER ALACAKLAR VADELİ BORÇLAR ALACAKLAR BORÇLAR BORÇLAR MADDE VE MALZEME UZUN VADELİ BORÇLAR MAMÜL MAMÜL VARLIKLAR PRİMİ VADELİ TİCARİ ALACAKLAR DEĞERLEME DEĞER ARTIŞI UZUN VADELİ ALACAKLAR DURAN VARLIKLAR DÖNEM KARI MENKUL KIYMETLER ORTAKLIKLAR DURAN VARLIKLAR VE ARSALAR VE CİHAZLAR OLMAYAN DURAN VARLIKLAR VE TEŞKİLATLANMA GİDERLERİ GİDERLERİ AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI Gelir-Gider Tablosu Gelir-gider tablosu, bir şirketin herhangi bir dönemdeki faaliyetlerinde, cirosundan yola çıkarak, gelir ve giderlerini ekleyip veya çıkarmak yoluyla net karının hesaplandığı, standartlaştırılmış ve SPK mevzuatlarına göre hazırlanan bir tablodur. Gelir-gider tablosu bize şirketin ilgili dönemde ki faaliyetlerinin neticesini öğrenmemizi sağlar. 31 Mart itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk üç aylık faaliyet sonuçlarını; 30 Haziran itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk yarısının faaliyet sonuçlarını; 30 Eylül itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın ilk dokuz aylık faaliyetlerinin sonuçlarını ve 31 Aralık itibariyle hazırlanan gelir-gider tabloları yılın tümündeki faaliyetlerin sonuçlarını göstermektedir. Örnek 1 GELİR GİDER TABLOSU SATIŞLAR İNDİRİMLER- SATIŞLAR MALİYETİ- BRÜT SATIŞ KARI ZARARI GİDERLERİ- GİDERLERİ- SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ- YÖNETİM GİDERLERİ- ESAS FAALİYET KARI ZARARI FAALİYETLERDEN GELİRLER VE KARLAR TEMETTÜ GELİRLERİ GELİRLERİ DİĞER FAALİYETLERDEN GİDERLER VE ZARARLAR- GİDERLERİ- GİDERLERİ- GİDERLERİ- FAALİYET KARI ZARARI GELİRLER VE KARLAR GİDERLER VE ZARARLAR- DÖNEM KARI ZARARI VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER- NET DÖNEM KARI ZARARI Dipnotlar Dipnotlar, bilanço ve gelir-gider tablolarında gösterilemeyen bilgilerin, denetçiler tarafından, bu tabloların sonunda ek olarak standartlaştırılmış özel notlar şeklinde verilen halidir. Dipnotların önemli olmasının nedeni, bilanço ve gelir-gider tablolarında belirtilemeyen fakat bu tabloları daha anlaşılır kılan bilgiler sunmasından ileri gelmektedir. Başlıca dipnot kalemleri Alınan/verilen teminatlar, Yaptırılmış olan sigorta tutarları, Ortaklardan/iştiraklerden alınmış veya verilmiş borçların dökümü, İştirak/ortaklık yapısının durumu, Yabancı para biriminde duran nakitlerin dökümü, Dövize endeksli alacaklar/borçlar, Personel durumu, amotizman türü ve tutarı, vb. Fon Akım ve Nakit Akım Tabloları Bu tablolar, şirketin fon ve nakit tutarlarının akışını ayrıntılı olarak düzenleyen standart tablolardır. Şirketin iki dönem arasındaki yönetimsel ve finansman politikaların mali tablolara yansımasını daha rahat anlaşılmasını sağlarlar. Dönemsel Açıklamaların Önemi Nedir? Şirketler SPK mevzuatı gereği üçer aylık dönemler itibarıyla mali tablolarını oluşturmak ve yayınlamak halka açık olanlar için zorundadırlar. Altı aylık ve yıllık oniki aylık mali tablolarının denetimden geçme zorunluluğu olduğu için bunları denetim mali müşavirlik firmaları denetlerler, üç ve dokuz aylıkların böyle bir zorunlulukları yoktur ve bunlar genellikle şirketler tarafından hazırlanırlar. Üçer aylık bazda bu mali tabloların açıklanması ile, yatırımcılar, şirketleri daha iyi izleme ve analiz yapma olanağına kavuşuyorlar. Böylece, her üç ayda bir şirketler yatırımcılar tarafından değerlendirilmiş ve denetlenmiş oluyor. Kaç Çeşit Sermaye Sistemi Vardır Türkiye'de mevzuat gereği şirketler iki çeşit sermaye sisteminden birini seçebiliyorlar. Bunlar kayıtlı ve esas sermaye sistemleridir. Kullanılacak sisteme şirketlerin genel kurulları karar verir ve bu karar SPK tarafından incelenip onaylandıktan sonra yürürlülüğe girer. Kayıtlı Sermaye Sistemi Nedir? Kayıtlı sermaye sistemi, şirket yönetim kurullarına sermaye arttırımlarında belli bir serbesiyet verir. Şöyle ki, genel kurullarından arttırabilecekleri sermaye için bir maksimum limit sermaye tavanı isteyen yönetim kurulu, bu tavanı aşmamak kaydıyla, en az beş yıl içerisinde de o tavana ulaşmak kaydı ile, istediği zamanda, ister bir kerede ister bir kaç sermaye artırımı yoluyla, tavan miktarına kadar sermayelerini yükseltebiliyorlar. Böylece daha serbest ve hızlı hareket edebilen şirket ve yönetim kurulu, sermaye gereksinimi duyduğunda en kısa zamanda bu ihtiyacını giderebilme imkanına kavuşuyor. Şirketler kayıtlı sermaye sistemine genel kurularının karar vermesi ve SPK'nın onaylaması durumunda geçebilmektedir; sisteme giriş ve çıkışlar SPK'nın tasarrufuna bırakılmıştır. Son yıllarda şirketler arasında gözlenen eğim kayıtlı sermaye sistemine geçiş yönündedir, bunun başlıca nedenide şirket yönetim kurulların her sermaye artırımı için genel kurulun onayına ihtiyaç duymayacaklar olmalarıdır. Kayıtlı sermaye sisteminde, şirketlerin sermayesi için finans literatüründe çıkarılmış sermaye ve tavan miktarı için kayıtlı sermaye tavanı terimleri kullanılıyor. Çıkarılmış sermaye terimi türetildiği halde, uygulamada yerine ödenmiş sermaye veya sermaye terimleri kullanılabiliniyor. Esasında aynı şeyi belirten bu terimler, teorik açıdan sistemi doğru betimlemesi için yanlış kullanılmaması uygun olacaktır. Esas Sermaye Sistemi Nedir? Esas sermaye sisteminde bir sermaye tavanı yoktur. Şirketin ödenmiş sermayesi ancak ve ancak genel kurulun alacağı zaman ve arttırım miktarı kararına göre zamanında bir kerede yapılır. Eğer yeni sermayeye ihtiyaç duyulursa, o zaman yapılacak tek şey genel kurulu toplamak ve oradan bu kararın çıkmasını sağlamak. Esas sermaye sisteminde, sermaye terimi yerine ödenmiş sermaye terimi kullanılır. Sermaye Artırımı ve Temettü Sermaye Artırım Çeşitleri Nelerdir? Şirketler genelde yılda bir defa olmak üzere sermayelerini artırma yoluna gitmektedirler. Başlıca sermaye artırım nedenleri yüksek enflasyon şartlarında erimiş olan sermayelerini güçlendirmek ve yeni yatırımlar için veya şirketin faaliyetlerinin reel büyümesi sonucu gereken fon ihtiyacının gidermek içindir. Şirketler iki şekilde sermaye artırımına gitmektedirler; ilki, iç kaynaklardan yapılan Bedelsiz Sermaye artırımı; ikinci ise, şirket ortaklarından ek fon temin ederek yapılan Bedelli Sermaye artırımıdır. Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Bedelsiz Sermaye artırımı, şirketlerin kendi iç kaynaklarını emisyon primi, yeniden değerleme değer artışı, yedekler, iştirak ve duran varlık satış karları, temettü kullanarak yapmış oldukları ve ortaklarından ilave kaynak talep etmeden bedelsiz olarak hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür. Bedelsiz Sermaye artırımı şirkete ek bir finansman kaynağı sağlamamakla beraber şirketlerin bedelsiz sermaye artırımına gitme nedenleri bulunmaktadır. Başlıca nedenleri emisyon primi ile iştirak ve duran varlık satış karı kalemlerinden yapılan sermaye artırımlarının şirkete sağladığı vergi avantajıdır. Bir başka neden ise şirketlerin enflasyon karşısında erimiş olan sermayeyi güncellemek amacıyla yapılmak istenmesidir. Bedelsiz Sermaye artırımında kullanılan Temettü dışındaki kaynaklar birer Öz sermaye kalemi olup, esasında yapılan işlem Öz sermaye kalemleri arasında tutarların yer değiştirmesinden ibarettir. Temettünün Bedelsiz Sermaye artırımında kullanılması ise şu şekilde olmaktadır; Şirketler'in Genel Kurulları dönem sonunda elde ettikleri kar'dan dağıtılabilinecek olan kısmından temettü tutarlarını belirler. Yine Şirketlerin Genel Kurulları veya Genel Kurulların yetkilendirmesi ile Yönetim Kurulları bu temettü tutarların bir kısmının veya tamamının nakit olarak değil de hisse senedi şeklinde bedelsiz olarak sermaye artırımında kullanabilir. Bedelsiz Sermaye artırımı şirketlerin Piyasa Değerlerini etkilememektedir. Bunu aşağıdaki örnek ile daha iyi görebilme imkanına sahip olacağız. Örnek Örnek bir Bedelsiz Sermaye Artırımı işlemi aşağıdaki gibi olmaktadır; Şirketin %100 Bedelsiz Sermaye artırımına gittiğini düşünelim, 100 milyar TRL'lik ödenmiş sermayeye sahip şirket, 1 hisse senedinin sermayedeki TRL'lik dilimi temsil ettiğini hatırlarsak, şirketin 100 milyon adet hisse senedi sayısı bulunmaktadır. 1 hisse senedinin fiyatı TRL ise, piyasa değeri hisse senedi sayısı*hisse senedi fiyatı 500 milyar TRL olarak bulunmaktadır. Şirket %100 Bedelsiz Sermaye artırımına gitmektedir, bu durumuda 100 milyar TRL'lik eski ödenmiş sermayesine birebir oranında, çünkü %100 100 milyar TRL'lik yeni sermaye eklenmektedir, böylece şirketin yeni sermayesi 200 milyar TRL olmaktadır. Hisse Senedi sayısıda ödenmiş sermayeye paralel bir şekilde artacaktır ve 200 milyon adet olacaktır. Sermaye artırımları esnasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplayan formülü kullanarak, şirketimizin hisse senetlerinin eski TRL'ye göre yeni fiyatlarını ve buna bağlı olarakta piyasa değerlerini bulabiliriz; RRüçhan Hakkı Kullanım Fiyatı, n1 Bedelli Sermaye Artırım Oranı, n2Bedelsiz Sermaye Artırım Oranı, TEMHisse Başına Nakit Temettü Tutarı, Şirketimizin Temettü dağıtmadığını ve Bedelli Sermaye Artırımı yapmadığını bilmekteyiz, hisse senetlerin yeni fiyatı aşağıdaki şekilde olacaktır; Şirketin hisse senetlerinin yeni fiyatı TRL olmakta ve sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin Piyasa Değerini hesaplayacak olursak TRL*200 milyon adet senet yine 500 milyar TRL'lik değeri buluruz. Rüçhan Hakkı ve Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? Bedelli Sermaye artırımı, şirketlerin dış kaynaklardan temin etmiş oldukları yeni kaynaklar karşılığında yani bir bedel karşılığında hisse senedi dağıttıkları sermaye artırım türüdür. Ortakların Bedelli Sermaye artırımına katılma hakları da Rüçhan Hakkı olarak adlandırılmaktadır. Şirketleri Bedelli Sermaye artırımı yapmaya iten başlıca iki neden bulunmaktadır. Bunlardan ilki, şirketin faaliyet hacminin büyümesine paralel olarak sermaye ihtiyacının olması. İkincisi ise, yeni yatrırımlar neticesinde şirketlerin fon ihtiyacı içinde olması ve ihtiyaç duyulan fonların bir kısmının sermaye artırımı yoluyla temin edilmeye çalışılması. Bedelli Sermaye artırımı şirkete ek bir finansman kaynağı sağlamaktadır. Bu kaynak genellikle mevcut ortaklardan temin edilmekle beraber bazı durumlarda da mevcut ortakların Rüçhan Hakları kısıtlanarak, yeni ortaklara bu imkan primli olarak kullandırılmaktadır. Böylece yeni ortaklar edinebilen şirketleri bu yola iten başlıca neden daha fazla fon temin etme ihtiyacıdır. Bu yolla şirketler normalde TRL nominal değere sahip yeni senetleri mevcut ortaklarına yine TRL'den kullandırarak, bir senet karşılığında böylece TRL fon temin edecekken, yeni ortaklara daha yukarı bir fiyattan senetleri satarak daha fazla fon temin etme olanağını elde etmektedirler. Yukarıda bahsedildiği gibi şirketler Bedelli Sermaye artırımında genelde TRL'lik nominal değere sahip yeni senetleri yine TRL karşılığında mevcut ortaklarına kullandırmakla beraber, bazı zamanlar daha fazla fon ihtiyacı içinde olan şirketler daha yüksek bir fiyattan Rüçhan Hakkını mevcut ortaklarına kullandırma yoluna gitmektedir. Bedelli Sermaye artırımı esnasında şirketler gerek mevcut ortaklarına, gerekse yeni ortaklarına primli fiyattan kullandırdıkları senetlerin primli kısmı Bilanço'da Özsermayenin Emisyon Primi kalemine kaydedilmektedir. Örnek ABC yapmış olduğu Bedelli Sermaye'de mevcut veya yeni ortaklarına TRL nominal değere sahip beher hisse senedini TRL fiyattan kullandırmıştır. Bu durumda şirketin yapacağı muhasebe işlemi şu şekilde yapılacaktır; ihraç edilen her yeni senet için Ödenmiş Sermaye'ye TRl, aradaki TRL'lik fark ise Emisyon Primi kalemine kaydedilecektir. Bu işlemin muhasebe prensipleri ile gösterimi şu şekilde olacaktır; TRL Ödenmiş TRL Emisyon TRL Bedelli Sermaye artırımında ortaklardan fon talep edildiğinden yukarıda bahsedilmiş idi. Bu fon ortakların özkaynaklarından karşılamak durumunda oldukları gibi, sermaye artırım ile aynı zamanlarda yapılan Temettü ödemelerinden eğer şirket temettü dağıtırsa elde edilen kaynaklar ile bir kısmının veya tamamının karşılanması da olası bulunmaktadır. Bu durum temettü'den yapılan Bedelsiz Sermaye artırımına benzemektedir ve İMKB'ye kote şirketlerin çokça kullanılan bir methoddur. Esasında temettüden dolayı direk olarak yapılabilinen Bedelsiz Sermaye artırımı imkanı da bu usülden hasıl olmuştur. Bedelli Sermaye artırımı şirketlerin Piyasa Değerlerini etkilemektedir. Bunu aşağıdaki örnek ile daha iyi görebilme imkanına sahip olacağız. Örnek Bedelsiz Sermaye artırımına örnek olarak kullandığımız XYZ aynı cari piyasa verilerinde bu sefer %50 Bedelli Sermaye yaptığını düşünelim. Şirket Rüçhan Haklarını TRL'den kullandırıyor olsun. Şirket %50 Bedelli Sermaye artırımına gitmektedir, bu durumuda 100 milyar TRL'lik eski ödenmiş sermayesine bire yarım oranında, çünkü %50 50 milyar TRL'lik yeni sermaye eklenmektedir, böylece şirketin yeni sermayesi 150 milyar TRL olmaktadır. Fakat Şirketin kasasına 150 milyar 50 milyon yeni hisse senedi* TRL hiise başına rüçhan hakkı bedeli girmektedir. Hisse Senedi sayısıda ödenmiş sermayeye paralel bir şekilde artacaktır ve 150 milyon adet olacaktır. Kasa150 milyar TRL Ödenmiş Sermaye50 milyar TRL Emisyon Primi100 milyar TRL Sermaye artırımları esanasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplayan formülü kullanarak, şirketimizin hisse senetlerinin eski TRL'ye göre yeni fiyatlarını ve buna bağlı olarakta piyasa değerlerini bulabiliriz. Şirketimizin Temettü dağıtmadığını ve Bedelsiz Sermaye Artırımı yapmadığını bilmekteyiz, hisse senetlerin yeni fiyatı aşağıdaki şekilde olacaktır; Şirketin hisse senetlerinin yeni fiyatı TRL olarak hesaplanmakla beraber bu fiyatı en yakın fiyat aralığına yuvarlar isek TRL değerini buluruz ve hisse senedi sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin Piyasa Değerini hesaplayacak olursak TRL*150 milyon adet senet yeni milyar TRL'lik piyasa değeri buluruz. Yapılan Sermaye artırımı işlemi şirketin piyasa değerini milyar TRL arttırmış bulunmaktadır ve dikkat edilirse bu tutar küsürat düzeltmesini de dikkate alınmalı şirketin kasasına giren tutara eşit olmaktadır. Temettü Nedir? Temettü, şirketlerin bir yıllık faaliyet dönemleri sonucunda elde ettikleri Net Dönem Karı üzerinden yasal karşılıklar ayrıldıktan sonra dağıttıkları ve ortakların şirkette sermayelerinin bulunması karşılığında elde ettikleri getiridir. Temettüler iki şekilde dağıtılmaktadırlar; ilki, nakit olarak ortaklara ödenen temettüler, ikincisi ise Bedelsiz Sermaye artırımına dahil edilerek karşılığında yeni senet dağıtılan temettüler. Örnek Bedelsiz Sermaye artırımına örnek olarak kullandığımız XYZ aynı cari piyasa verilerinde bu sefer %100 Temettü dağıttığını, bu temettünün yarısının karşılığında Bedelsiz Hisse Senedi verdiğini, diğer yarısının ise Nakit olarak ortaklara dağıttığını düşünelim. Şirket başkaca Bedelli veya Bedelsiz Sermaye artırımı yapmamaktadır. Şirket %50 Temettüden dolayı Bedelsiz Sermaye artırımına gitmektedir, bu durumda 100 milyar TRL'lik eski ödenmiş sermayesine bire yarım oranında, çünkü %50 50 milyar TRL'lik yeni sermaye eklenmektedir, böylece şirketin yeni sermayesi 150 milyar TRL olmaktadır. Hisse Senedi sayısıda ödenmiş sermayeye paralel bir şekilde artacaktır ve 150 milyon adet olacaktır. Sermaye artırımı ve Temettü dağıtımı esanasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplayan formülü kullanarak, şirketimizin hisse senetlerinin eski TRL'ye göre yeni fiyatlarını ve buna bağlı olarakta piyasa değerlerini bulabiliriz. Şirketimizin başkaca Bedelsiz veya Bedelli Sermaye Artırımı yapmadığını bilmekteyiz, hisse senetlerin yeni fiyatı aşağıdaki şekilde olacaktır; Şirketin hisse senetlerinin yeni fiyatı TRL olarak hesaplanmakta ve hisse senedi sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin Piyasa Değerini hesaplayacak olursak TRL*150 milyon adet senet yeni 450 milyar TRL'lik piyasa değeri buluruz. Yapılan Sermaye artırımı ve Nakit Temettü ödemesi işlemi şirketin piyasa değerini 50 milyar TRL azaltmış bulunmaktadır ve dikkat edilirse bu tutar şirketin kasasından çıkan Nakit Temettü tutarına eşit olmaktadır. Kaç Çeşit Hisse Senedi vardır? Farklı özelliklere sahip senet türlerini iki ana grupta toplamak mümkündür imtiyazlı senetler ve adi normal hisse senetleri. Bunlar içerdikleri özelliklere göre sınıflandırmışlardır. İmtiyazlı hisse senedi türü, başta Amerika olmak üzere gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmakla birlikte, ülkemizin mevzuatları bu tür hisse senetlerine izin vermemekte ve şirketlerimiz ve yatırımcılarımız bu tür bir enstrümandan yararlanamamaktadırlar. Hisse Senedi Nedir? Hisse Senetleri, Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve belirli ortaklık sermayesine katılma payını temsil eden, yasa ve sermaye piyasası kural ve şartlarına uygun olarak düzenlenmiş kıymetli evraklardır. Hisse Senetleri, şirket sermayesinin belirli bir kısmını temsil eder, sahibine her türlü ortaklık haklarından yararlanma imkanı verir. Bu haklar; Şirket karından pay alma hakkı, Şirket yönetimine katılma hakkı, Oy kullanma hakkı, Rüçhan hakkı, Tasfiyeden pay alma hakkı, Şirket faaliyetleri hakkında bilgi edinme hakkı. İmtiyazlı Senet Preferred Stock Nedir? İmtiyazlı senetler, adi hisse senedi ile tahvil karışımı bir özellik taşıyan bir hisse senedi türüdür. Hisse senedidir, çünkü adi hisse senetlerinin taşıdığı ortaklık hakkı ör. oy hakkı yanında adi hisse senetlerden farklı ve öncelikli olarak temettü hakkı vardır. Bu ikinci özelliği de tahvillere benzer. Şöyle ki, imtiyazlı senetler temettüden öncelikli ve sabit bir tutarda yararlanır. İmtiyazlı senetlerin temettü ödemeleri yapıldıktan sonra, ancak arta kalan dağıtılabilir kar üzerinden, adi hisse senetleri için bir temettü ödemesi yapılabilinir. Türkiye'deki halihazırdaki mevzuatlar uyarınca imtiyazlı senet olarak adlandırılan tür senetler şirketler tarafından ihraç edilememektedirler. Bu tür bir enstrümandan yararlanamayan türk şirketleri, normal adi senetlerin yanında değişik özellikler taşıyan ve imtiyazlı senetlere kısmen benzetmeye çalıştıkları farklı grup adi senetler oluşturmaya çalışmaktadırlar. İMKB'ye kote birçok şirket bu tür farklı grup senetlere sahip olmalarına rağmen bu farklı gruplar genellikle halka arz edilmedikleri dolayısı ile İMKB'ye kote olmadıklarından pek tanınmamıştır, örneğin, Anadolu Gıda en bilinenleri İş Bankası, Adana Çimento ve Kardemir'dir. Örnek olarak Adana Çimento'yu ele alacak olursak, bu şirketin üç farklı grup senedi bulunmaktadır; A, B ve C olarak adlandırılan bu senet sahipleri farklı tutarlarda temettü geliri elde etmektedirler; A grubu senet sahipleri dağıtılacak toplam temettünün %54'ünü hak kazanırlarken, B grubu %36'sını ve C grubu'da %10'unu hak kazanmaktadırlar. Adi Senet Common Stock Nedir? Adi senet türü İMKB'de karşımıza çıkan ve genelde bilinen senet türüdür. Yalın bir tür olmasına rağmen kanunlarımızın verdiği bazı olanaklar sayesinde bu tür senetlerimiz kendi içinde değişik özelliklere sahip gruplara bölünebiliyorlar. Bu şekilde bir gruplandırma, imtiyazlı senetten farklı bir şekilde olmaktadır. Herhangi bir öncelik veya sabit temettü ödeme şeklinden çok, temettü dağıtım oranında farklılık ve/veya oy hakkındaki farklılık şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Türkiyede nominal değer par value olarak değişikler 500 TRL, TRL, TRL en yaygın olarak kullanılanlarıdır olmasına rağmen, İMKB getirmiş olduğu standartlarda nominal değeri TRL olarak kabul ediyor ve farklı olanları bölme/çarpma işlemleri yolula TRL'lik nominal değere indirgemektedir. Örneğin TRL nominal değere sahip bir senedi bu yolla beş adet TRL nominal değere sahip senet olarak kabul edilmektedir. Örnek 1 Yatırımcılar tarafından en çok bilinen örnekler İş Bankası ve Adana Çimento örnekleridir. Bilindiği gibi İş Bankası'nda dört değişik grup hisse senedi Kurucu, A, B ve C olmakla birlikte Adana Çimento'da üç değişik grup senet A, B ve C vardır. Bunların ödenmiş sermayede bir payları vardır ve toplamları da şirketin toplam sermayesini vermektedir. Bu senetlerin farklı oy oranları her gruptaki senedin 1 oy'dan farklı oy hakkı olabilir ve/veya dağıtılacak temettüden alacakları pay farklıdır. Örnek 2 XXX isimli bir şirketin toplam 500 milyar TRL'lik sermayesi ve üç değişik grup A, B ve C hisse senedi olsun. Dönem sonunda 300 milyar TRL kar ettiğini ve tüm miktarı temettü olarak ortaklarına dağıttığını düşünelim. Acaba hisse başına temettü geliri ne kadar olacaktır. 1 Hisse = TRL'lik sermaye tutarı olduğunu unutmayalım HİSSE GRUBU HİSSE ADEDİ * TEMETTÜDENALDIKLARI NET TEMETTÜ ÖDEMESİ* TRL HİSSE BAŞINA TEMETTÜ A GRUBU % 40 TRL TRL B GRUBU % 40 TRL 600 TRL C GRUBU % 20 TRL 300 TRL TOPLAM % 100 TRL Görüldüğü gibi, 300 milyar TRL kar eden ve karının tamamını dağıtan XXX şirketinin haiz olduğu farklı hisse grubu sahipleri farklı miktarlarda temettü geliri elde ediyorlar ve dolayısıyla her grup senetlerin piyasa fiyatları farklı olacaktır. Örnek 3 YYY isimli bir şirketin toplam 500 milyar TRL'lik sermayesi ve üç değişik grup A, B ve C hisse senedi olsun. Bu değişik grupların değişik oy hakları olduğunu düşünelim. Acaba grupların yönetim de söz hakları ne kadardır. NOT***Grup Hisse Oranı = Gruptaki Hisse Adedi/ Toplam Hisse Adedi ***Grup Oy Hakkı = Gruptaki Hisse Adedi * Oy Hakkı ***Grup Oy Oranı = Grup Oy Hakkı/ Top. Oy Hakkı HİSSE GRUBU HİSSE ADEDİ GRUP HİSSE ORANI OY HAKKI GRUP OY HAKKI GRUP OY ORANI A 2010 B 205 C 601 100 Yukarıda da görüldüğü gibi A Grubu senetleri sermayeden %20 pay aldıkları halde, şirket yönetimi seçiminde % gibi çoğunluğu teşkil eden bir oy hakları var. Bir yatırımcı, yatırım yapmadan önce bu durumu gözönünde bulunduracaktır ve senedi buna göre değerlendirecektir. Nominal Değer, Hisse Adedi, Lot Ne Demektir? Hisse senedine yatırm yapmayı düşünen bir yatırımcının hisse senetleriyle ilgili terimleri bilmesinde yarar vardır. Burada bu terimlerden üçünü açıklamaya çalışacağız. Nominal değer par value, bir hisse senedi başına sermayeden düşen payı belirtir. İMKB, borsaya kote olmuş tüm senetlerin nominal değerlerini TRL olarak kabul etmiştir. Fakat, kote olmayan şirketlerin genelinde de nominal değer TRL olarak kullanılmasına rağmen 500 TRL veya TRL gibi nominal değerlerde kullanılmaktadır. Sorun, farklı nominal değerlere sahip senetlerin halka açılmasının akibetinde borsaya kote olmalarında çıkmaktadır. Bu durumlarda borsa yönetimi bunları hisse başına eşitlemektedir. Yani TRL nominal değere sahip bir senedi, İMKB, TRL'lik beş adet senet olarak görmektedir. Nominal değerlerin borsada TRL olarak eşitlenmesi bizim borsamıza özgü bir tasarruftur. Başka dünya borsalarında değişik nominal değerlere sahip senetler işlem görebilmektedir. Örneğin New York Borsası'nda 1 USD'lık nominal değere sahip senetler olduğu gibi 5 USD'lık senetlerde işlem görmektedir. Şirketlerin sermayelerindeki her TRL nominal değerdeki paylar o şirketin birer senedini oluşturmaktadırlar. adet hisse senedi bir araya gelerek de birer lotu oluşturmaktadırlar. Böylece 1 Lot senet miktarı, şirketin TRL'lik sermayesini temsil etmektedir ve İMKB'de işlemlere konu birimi teşkil etmektedir. Lot'un altındaki küsüratlı miktardaki senet miktarları normal seans esnasında alım-satıma konu olabilmekle beraber fiyat kotasyonları verilememektedir. Hamiline ve Nama Yazılı Senet nedir? Buradaki ayrımın mantığı aynen alacak senetlerinde veya çeklerde olduğu gibidir. Bir hisse senedi de nama veya hamiline yazılı olabilir. Nama yazılı olan senetler sahiplerinin isimlerine kaydedilmiş olduğu için, bu türde alım-satım borsa da değil, aynen borsaye kote olmayan şirketlerin senetlerin, ticaret kanunundaki kurallarına göre olmaktadır; eğer bu tür senet sahipleri ellerindeki senetleri borsa aracılığı ile satmak istemeleri durumunda, senetlerini hamiline çevirmeleri ve İMKB'ye kote ettirmeleri gerekmektedir. Hamiline yazılı senetlerin üzerinde herhangi bir kimlik yoktur, bu senetlerin sahibi ya bunu ibraz edendir yada takasbank dökümünde kimin üzerine gözüküyorsa onundur. Borsada işlem gören senetlerin hepsi hamiline yazılıdır, fakat bir şirketin hamiline yazılı senetlerin hepsinin borsaya kote olması gerekmez. Hamiline yazılı bir senedin borsada işlem görebilmesi için kayıt altına girmesi gerekmektedir. Kurucu Hisse Senedi Nedir? Kurucu hisse senetleri, şirket kurucularına yada şirket açısından önem arzeden şahıslara genellikle bedelsiz olarak verilen, oy hakkından yoksun ve sadece temettü hakkı olan bir adi senet türüdür. Borsaya Kote Olmak Ne Demektir? Borsanın, hisse senetlerinin ticaretinin yapıldığı bir piyasa olduğu belirtilmişti. Her piyasada olduğu gibi, bu piyasanın da kendine özgü kuralları vardır. Bizim borsamız, İMKB, diğer borsalarda olduğu gibi hangi şirketlerin senetleri ve ne miktarda kaç adet işlem görebileceğinin kayıtlarını tutmaktadır. İlk halka arzlarda, şirket yönetimleri, ne kadar hissenin borsaya kote kayıt altına edilmesinin düşünüldüğünü bildirir ve İMKB'den izin ister. İleride oluşabilecek değişimler için İMKB'den izin almadan yani kote ettirilmemiş senetlerin ticareti olanaklı değildir. Kısacası, bir senet için kote olmak demek, o senedin İMKB tarafından tanındığını ve alım/satımının yapılmasına izin verildiği anlamına gelmektedir. Neden Halka Arz ? Halka arz nasıl olur sorusundan önce neden şirketlerin halka arz ettiklerini anlamak yerinde olacaktır. Şirketlerin faaliyetlerini yürütebilmesi için kaynaklara ihtiyacı vardır. Bu kaynaklar yabancı kaynak borç yoluyla elde edilen kaynak veya özkaynak ortaklardan sermaye yoluyla veya faaliyetler sonucu kar yoluyla sağlanan olabilir. İki kaynak türününde şirkete bir maliyeti vardır. Bu maliyet yabancı kaynaklarda faiz maliyeti iken, özkaynakta ise ödenmesi gereken ve ortaklar tarafından belli bir taban limitte beklenen temettü geliridir. Şirket yönetimi hangi kaynak ucuza geliyorsa, o kaynaktan faydalanma yoluna gidecektir. Eğer özkaynak yoluyla fonlama yani senet ihraç ederek toplanacak fonların maliyeti daha ucuz ise, şirketler halka arza başvurma yoluna gidebilirler. Ayrıca, şirket ortakları halka açılmayı bir tanıtım ve reklam vasıtası olarak görebilir ve halka açılmaya karar verebilir. Sonuçta, borsa yoluyla şirketin değeride oluşabileceği için, bu bir performans ölçüsü olarak da kullanılabilir. Unutulmaması gereken bir husus ise vergi mevzuatımız halka açık şirketlere bir indirim sağlamasıdır. Halka Arz Yöntemleri Nelerdir? Aile şirketleri veya bir kaç ortağın bulunduğu şirketler, yukarıdaki sebeplerden biri veya birkaçını özönüne tutup halka açılmayı düşünüyorsa, kullanabileceği birkaç metod vardır ve genellikle bir danışman aracı kuruluş kullanıldığından, aracı kuruluşun hazırlayacağı öneriler arasından, şirket yönetimi en uygununu seçecektir. Çok fazla halka açılma metodu olduğundan biz burada belli başlı bir kaçını kısaca anlatmakla yetineceğiz. Sabit Fiyatla Talep Toplama Yöntemi, bu metodda şirket ortakları yapılmış olan önfizibilite çalışmaları ışığında belli bir fiyat ve arz edilecek hisse miktarı belirlerler. Bu ilgili yatırımcı grubuna sunulur ve isteyen kişilerden talepleri toplanır. En sonunda hisselerin karşılığını yatırmış olan yatırımcılara hisse senetleri dağıtılır. Bu metodda aracı kurum sadece yatırımcılar ile şirket arasında elçilik görevi görebileceği gibi, bu halka arzı kendisi de üstlenebilir underwriting. Underwriting anlaşması çerçevesinde arzı kendisi üstlenen bir aracı kuruluş, hisselerin tamamını satmayı taahüt eder. Eğer satamadığı senet olursa, bu durumda satılamayan kısmı kendisi almakla mükelleftir. Halka açılacak senetler, sermaye arttırımında ortakların rüçhan haklarının kısıtlanması yoluyla şirket yapmayı düşündüğü bedelli sermaye artırımına mevcut ortakların kullanım haklarını kısıtlar ve primli fiyattan bu tutarlar halka arz edilir olabileceği gibi, ortakların payından satılması yoluyla da olabilir. Fiyat Teklifi Alınması Yöntemi, bu metodda şirket belli bir taban limitin altında olmamak koşuluyla senetler için teklif edilen fiyatlar alınır ve nihai karara göre hisseler satılır. Bir başka metod ise, gelişmiş ülkelerde sıkça kullanılan, senede dönüştürülebilinen tahvil ihraç etme yoluyla convertible bonds olabilir. Burada, şirket yatırımcılara tahvil ihraç eder ve bu tahvilde, tahvil sahibine önceden belirlenen bir fiyattan hisse senedi alma hakkı verilir. Eğer tahvil sahibi bondholder ileride oluşacak konjektürde fiyatı uygun bulursa tahvilini hisse senediyle değiştirir. Aracı Kurumların İşlevi Nedir? Aracı kurumlar kuruluş amaçları itibariyle, hisse senedi ticaretinde yatırımcı ile piyasa karşı taraf arasında aracılık işlemleri ve yatırımcıyı bilgilendirme fonksiyonları ifa ederler. Bu aracılık işlemleri için, en büyük gelir kaynaklarını oluşturan, işlem başına komisyon alırlar. Aracı kurumların bir başka görevleri ve gelir kaynakları ise halka arz konsorsiyumlarında yer alırlar ve yeni hisse senetlerin ihraclarında aracılık görevi görürler. Lider Aracı Kurum Nedir? Bir şirketin halka arzı için, çeşitli aracı kurumlar bir araya gelip konsorsiyum kurarlar. İsteyen aracı kurum bu konsorsiyuma katılır ve belli bir miktarının halka arzını üstlenir. Bu konsorsiyumda, halka açılacak şirkete danışmanlık yapan, konsorsiyumu düzenleyen yani bir halka arzda lider rolünü oynayan aracı kuruluşa Lider Aracı Kuruluş denir. Burada kısaca bahsedilen lider aracı kuruluşun esasında görevleri ve sorumluluğu daha fazladır. Ortaklar Kimlerdir? Ortak Ne Demektir? Şirketler belli bir faaliyette bulunmak üzere bazı şahısların bir araya gelip kurdukları, tüzel kişiliği olan ve ülke mevzuatlarına uymakla mükellef bir kuruluştur. Bu şirketleri kurmak için bir araya gelen kişilere girişimci, tüzel kişilik oluştuktan ve girişimciler bu şirketin sermayelerine iştirak ettikten sonra ortak durumuna gelirler. Ortaklar, sermayedeki paylarına göre küçük ortak veya büyük ortak olarak adlandırılırlar. Büyük ortakların genellikle şirkette %50'den fazla oy oranları vardır. Günümüzde halka açılmalar yaygınlaştıkça, şirketlerin çok fazla miktarda küçük ortakları oluşmaya başladı. İMKB'de hisse senedi sahipleri aynı zamanda sahip oldukları şirketlerin hisse senetlerinden doğan bir hak olarak, o şirketlerin birer ortaklarıdır. Ortaklar kurumsal ortak fonlar, holdingler, emeklilik fonları vb. olabilecekleri gibi şahıslar da olabilirler. Holding ve Şirketler Grubu Ne Demektir? Ne İşe Yararlar? Bir kişinin, bir grup girişimcinin veya bir ailenin birçok alanda faaliyet gösteren şirketleri olabilir. Fazla büyük olmanın bir sonucu ise bu şirketlerin yönetimlerinin zorlaşması ve ortak bir misyon etrafında idare edilme güçlüğüdür. Böyle bir durumda şirket sahipleri, bu şirketleri belli bir çatı altında toplama ihtiyacı içinde olabilirler. Bu ise ya bir holding kurma veya bir şirketler grubu oluşturmaktan geçer. Holding şirketleri, üretim ve satış türü faaliyetlerde bulunmayan ve belli bir faaliyet alanları olan şirketlere iştirak eden ve genellikle böyle şirketlerin büyük ortağı durumunda olan anonim şirketlerdir. Holding şirketlerinin kuruluş ve varoluş nedenleri birden çok şirkete iştirak etmek ve bu şirketleri yönlendirmek/kontrol etmek olduğundan sermaye şirketleri sınıfında bulunmaktadırlar. Holding şirketlerin sahipleri genellikle bir çok şirketin sahipleri olup, bu paylarını holdinglere devrederler ve bu yolla o şirketlerin yönetimlerini tek elde toplarlar. Şirketler Grubu, yine aynı mantıktan yola çıkan şirket sahibi veya sahipleri, bunu bir başka şirket aracılıyla değil, direkt kendileri, bu şirketleri biraraya getirerek yönetmek isterler. Basit anlamda, şirketler grubu, aynı kişi veya kişilerin sahip olduğu şirketlerin bir araya getirilmesidir. Şirketler grubunda genellikle şirket sayısı fazla değildir, buna karşın holdinglerde en az yedidir kanuni gereklilik. Yatırımcı Kimdir? İnsanlar gelirlerinin harcamalar kısmından arta kalanlarını, ileriki bir tarihte kullanmak üzere saklamak ve gelir getiren bir enstrumanda değerlendirmek istiyecektir. Yatırım aracı olarak tanımladığımız, ileride bize artı olarak bir gelir getirme fırsatı sunan enstrumanlara yatırım yapan kişilere yatırımcı denir. İMKB'de hisse senedi sahipleri stockholder, shareholder birer yatırımcıdır. Çünkü ileride belli bir gelir elde etme umuduyla yatırım yapan şahıslardır. İştirak Nedir? İştirak, bir şirketin başka bir şirkette sermayesinde ortaklığı söz konusu olması durumunda, sermayelerinde payları oldukları şirketlere denir. İştirak Çeşitleri Nelerdir? Yukarıdaki tanımdan hareketle iştirak çeşitlerini ikiye ayırabiliriz ana şirketin, ortak olduğu şirkette %50'den fazla oy hakkına sahip ise ortak olunan şirket bir bağlı ortaklıktır. Eğer çoğunluk ana şirkette değil ise basit anlamda iştirak bağımsız ortaklık denir. İştirak Etme Amacı Ne Olabilir? Bir şirket, gereksiniminin üzerindeki fonları, iki nedenden dolayı başka bir şirketin sermayesine ortak olma yoluyla ekler. İlki, iyi bir getiri beklentisiyle, klasik bir yatırımcı mantığı ile bu yatırımını yapabilir. İkinci olarak, bunu anafaaliyetleri ile ilişkili olarak yapabilir. Örneğin, ürünlerinin pazarlamasını yapan şirketlere, hammadde üreten bir şirkete, başka bir şirketle ortak olarak benzer bir alanda üretim yapmak üzere vb. şeklinde olabilir. Takasbank Nedir? İMKB'de işlem gören senetlerin muhafazası ile görevli olan İMKB Takas ve Saklama Bankası böylece işlemlerin düzgün olarak işlenmesi ve düzenli olarak tutulmasına faydası olmaktadır. Kote olan senetlerin büyük bir kısmı burada muhafaza edildiği için ayrıca fiziki bir dolaşıma, hatta şirketlerin senet basma külfetinden kurtarmaktadır; şöyleki, İMKB'deki işlemler elektronik ortamda yapıldığından burada fiziki bir dolaşım olmamaktadır, bu durum da gereksiz sayıda senet basılması külfetinden şirketleri kurtarmaktadır. BORSA SÖZLÜĞÜ Glossary Menkul Kıymet Taşınabilir nitelikte ekonomik kıymet ifade eden ve paraya çevrilmesi yada parayla ifade edilmesi mümkün olan kıymetli evraktır. Borsa Belirli ticaret merkezlerinde belirli tarihlerde alıcı ve satıcının bir araya gelerek menkul değerlerin fiyatlarını saptadıkları yer. Döviz Borsası Foreign Exchange. Döviz arz edenlerle döviz talep edenlerin karşılaştıkları, ulusal paraların birbirlerine çevrildikleri standartlaştırılmış piyasalar. Emtia Borsaları Commodity Exchange. Ticarete konu olabilen malların alım ve satımının gerçekleştirildiği standartlaştırılmış piyasalar. Tezgah Üstü Piyasa OTC; Over The Counter. Değerli evrakların ticaretinin yapıldığı standardize edilmemiş piyasalardır. Hedging Çitleme. Nakit piyasada bulunan bir pozisyondan oluşan risklerden diğer piyasalarda futures, options vs. pozisyon alarak korunmadır. Atıl Kapasite Bir üretim biriminde, mevcut olan fakat kullanılamayan kapasite. Know-How Bir işletme tarafından, o işletmenin üretim yöntemlerinin yada teknolojisinin, aynı dalda çalışan, yada aynı işi yapmaya çalışan bir başka firmaya satılması veya kiralanması. Çıkarılmış Sermaye Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış ihraç edilmiş hisse senetlerini temsil eden sermayelerdir. Ödenmiş Sermaye Esas sermaye sistemine tabi ortaklıklarda, ortaklarca taahhüt edilen sermayenin nakden ödenmiş kısmıdır. Nominal Değer Menkul değerlerin üzerinde yazılı olan değerdir. Lot Hisse senetleri piyasasında işlem birimidir. İMKB Hisse Senetleri Piyasası'nda, 1 Lot adet hisse senedini veya TRL nominal değerli hisse senedini ifade eder. Underwritting Taahhütlü Aracılık Yüklenimi. Aracı Kuruluşun bir şirketin hisse senetlerinin halka arzı esnasında senetlerin ihracını garanti vererek üstlenir ve satılamayan senetleri kendisi satın alır. Convertible Bonds Hisse senedine dönüştürülebilir tahvil. Bondholder Tahvil Sahibi. Konsorsiyum İki veya daha fazla işletmenin belirli bir projenin uygulanması konusunda yapmış oldukları işbirliği. OTC over the counter Tezgah üstü piyasalar. Tezgah üstü piyasalarda, sermaye piyasasına aracılık eden kurumlar, kendi aralarında bir borsanın belirleyici kural ve tüzüklerine uyma zorunluğu duymadan işlem alım/satım yaparlar. Bugün en gelişmiş piyasalardan biri olan Amerika Birleşik Devletlerinde bazı küçük işlem hacmine sahip firmalar, borsa haricinde OTC olarak işlem görürler. KULAĞINIZDA KÜPE OLSUN Borsa yatırımcılarının portföyündeki riskleri önleyebilmesi, beklentilerini maksimum seviyelerde karşılayabilmeleri için özellikle alfa ve beta değişken kat sayı oranları belirleyicidir. Hisse senetlerinin ilerki tarihte alacağı değerleri tahmin edebilmek için sektör, şirket, piyasa analizlerinin yanı sıra ek olarak bakılan göstergelerden biri de alfa ve beta katsayılarıdır. Hisse senedi alım – satımında etkili olan katsayılar nedir, nasıl yorumlanır? Bunları bilmeniz yatırımlarınızı etkili bir şekilde yapmanızı sağlarken, karlı sonuçlar elde etmenizde de yardımcı olacaktır. Hisse senedi çeşitleri oldukça fazladır. Buna bağlı olarak getirileri ve riskleri de çeşitlilik göstermektedir. Şöyle yüksek kazanç elde etmek isteyen bir kişi likidite oranları fazla olan şirketlerin hisselerine yatırım yaparak yüksek riski kabullenmiş olur. Fakat bu riskler elbette ki değişkenlerin kontrolü sağlandığında azaltılabilmektedir. Bunun için iyi bir borsa bilgisine sahip olmak gerekir. Borsa nedir, öğrenmek için buraya tıklayın. Aynı zamanda belli bir tecrübenin olması risklerin yönetilmesi konusunda yatırımcılar arasında belirleyici bir etkendir. Bu nedenle eğer piyasaya yeni adım atacaksanız gerek hisse senetlerini etkileyen faktörleri gerekse de risk dağılımı iyi bir şekilde yapmanız gerekiyor. Menkul kıymetlerin değerlerinde yaşanan yükseliş ve düşüşler hem piyasa hem de şirketlerin performanslarına bağlı olarak değişir. Piyasa riski geniş bir kavramdır ve diğer adı ile sistematik olmayan risk olarak bilinir. Yatırımcılar zarar etmemek için portföylerini çeşitli tutsa da piyasa riski daha baskındır. Bunun nedeni fiyatların birden fazla etken yüzünden değişmesidir. Bu nedenle portföy canlı tutulsa dahi riskleri önlemek için geçmişe dayalı bir tecrübeye sahip olmanız gerekir. Senetlerin performanslarını etkileyen diğer risk ise sistematik yani özel şirket riskidir. Şirketin göstermiş olduğu performans hisselerin piyasadaki alacağı değerlere direkt olarak etki eder. Buradaki riskler portföyün çeşitlendirilmesi ile büyük ölçüde önlenir. Bu iki unsuru dengelemek, zarar etmemek için pazar fiyatı dengesini gösteren alfa ve beta kat sayılarından faydalanılır. Şimdi, piyasa ve hisse senedi fiyatları arasındaki ilişkiyi dengelemeyi sağlayan alfa ve beta kat sayıları nelerdir gelin hep birlikte bakalım Borsada Alfa Katsayısı Nedir? Piyasa risk ölçümü yapan borsa alfa kat sayısı, şirketin iç büyümesinde meydana gelen değişmelerin ölçümünü yapmaktadır. Burada pazar koşullarından bağımsız bir şekilde hareket edilmektedir. İster formül isterseniz de dikkat edilmesi gereken indikatörleri dikkate alarak hisse senetlerinin alfa katsayısını hesaplayabilirsiniz. Yapılan analizler sonucunda sistematik olmayan risk yani alfa kat sayısının sıfıra eşit olması gerekir. Bunun için tüm senetlerin toplamı sıfır olmalıdır. Bu beklentinin karşılanacağı anlamında olumlu sinyaller alınacağına işaret etmektedir. Hisse senedi alım – satımı yapacağınız zaman katsayı oranlarını hesaplamalısınız. Hisse senedi nasıl alınır, satılır hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Eğer bu oran sıfıra eşit olursa hedeflediğiniz miktarları karşılayabilirsiniz. Fakat sadece piyasa riskini dikkate alarak işlem yapmanız doğru olmayacaktır. Bu yüzden sistematik olan özel riski yani beta katsayısını da belirleyerek stratejik bir şekilde hareket etmelisiniz. Alfa katsayısını hesaplarken şirketlerin faaliyet alanları belirleyici olmaktadır. Öyle ki bilişim ve gıda sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin hisselerinin değeri farklı nedenlerden dolayı değişmektedir. Bu yüzden alfa ve beta kat sayıları hesaplanmadan önce şirket ve sektörün analizini yaparak kar getireceğini düşündüğünüz birkaç hisse senedi üzerinde yoğunlaşmalısınız. Alım yapmanız gerektiğine de beta ve alfa katsayılarına bakarak karar vermelisiniz. Her zaman için somut veriler ile hareket etmek yatırımcıları zarar etmekten koruyacaktır. Şirketlerin kar/zarar oranları, dağıtılan temettülerin miktarı, aktif büyümesi ve daha birçok etken baz alınarak alfa ve beta katsayıları hesaplanır. Biliyorsunuz ki borsada belirli zamanlarda belli hisseler daha popülerdir ve fiyatları sürekli olarak yükseliştedir. Elbette ki yatırımcılar bu durumda talebi fazla olan şirketlerin hisselerine yönelmektedir. Bu yüzden talebi düşen senetler değer kaybetmektedir. Katsayıları negatif eğilimde olmaktadır. Pozitif ve negatif eğilimler hesaplanarak alfa kat sayısını bulabilirsiniz. Sıkı bir piyasa takibi, etkili analiz yöntemleri ile alım – satım yapılması gereken hisseleri belirleyebilirsiniz. Bu konuda aracı kurumlarının eğitimleri son derece faydalı olacaktır. Uzmanlar aracılığıyla edindiğiniz püf noktaları uygulamasını öğrenerek, yatırımlarınızın sonucundan beklediğiniz başarıyı elde edebilirsiniz. Bunun için kesinlikle en temel seviyeden başlayarak sistematik ve planlı olarak hareket etmenizde fayda vardır. Borsada Beta Katsayısı Nedir? Borsada işlem gören hisse senetlerinin sistematik risk ölçümünün belirlemesi için beta katsayıları kullanılır. Alfaya göre işleyişi biraz daha farklıdır. Şirketler arası analiz yaparak, piyasanın nabzını tutmanızı sağlayan beta katsayıları ile riskleri büyük ölçüde önleyebilirsiniz. Daha çok makroekonomik veriler içinde yer alan göstergelerin ölçümü yapılarak sayısal veriler sonucunda beta katsayısı oluşturulur. Böylece hisse senedinin piyasadaki fiyatı yükselecek mi düşecek mi belirlenir. Hisse senedi piyasasının beta kat sayısı 1’e eşittir. Fakat hisselerin beta katsayıları farklıdır. Bu iki unsur arasında bağlantı kurularak hisselerin performansları belirlenir. Öyle ki incelenen verilere göre beta katsayısı 1’e eşit veya 1’den büyük – küçük olabilmektedir. Beta katsayısı 1’e eşit olduğunda hisse senedinin ve piyasanın değeri aynı doğrultuda hareket edecektir. Örneğin, piyasa %5’lik bir dilimde büyüme yaşayacaksa senedin değerinde de aynı oranda artış yaşanacaktır. Aksi de mümkündür. Düşüş olduğunda da fiyatlarda geri çekilme meydana geleceği anlaşılmaktadır. Bu durumda piyasanın seyrine göre hareket etmeniz uygun olacaktır. Beta katsayısının 1’den büyük olduğu durumlarda ise hisse senedinin değeri piyasaya göre daha hareketli olacaktır. Şöyle ki piyasanın %4’lük dilimde yükseliş gerçekleşmesini bekliyorsanız, hisselerin dilimi bu yüzden daha yüksek olacaktır. Bu eğilim negatif olarak da karşınıza çıkabilir. Pozitif gibi düşünerek hareket etmelisiniz. Beta Katsayısının 1’den küçük olduğu zamanlarda ise piyasaya nazaran hisselerin hareketleri daha düşüktür. Şöyle ki piyasanın değeri %3 aratacağı zaman hisselerin artışı bu orandan düşük bir şekilde gerçekleşir. Genelde bu durumda yatırımcıların bazısı sakin kalmayı beklemeyi tercih ederken, bazıları da düşük fiyat seviyesinden alım yaparak fiyatın yükselmesiyle satış işlemi yaparak aradaki farktan kazanç sağlamaktadır. Volatilite Oranları ile Beta Katsayıları Arasındaki Durum Volatilite oranları hisse senetlerinin değerinin değişmesine neden olur. Bu nedenle volatilite oranları ile beta katsayıları arasında doğrudan bir ilişki vardır. Hisselerde volatilite oranın yüksek olması fiyatların oynak olmasını sağlar. Bu durum kazancın artmasını sağlayacağı gibi risklerin de yükselmesine neden olur. Özellikle beta katsayısının 1’den büyük olduğu zamanlarda volatilite oranı fazladır. Volatilite oranının düşük olması da hisselerin değerinin hassas ve küçük miktarlarda değişme yaşamasına neden olur. Bu hisselerin oranı düşük olduğu için genellikle risk almayan yatırımcılar tarafından tercih edilir. Beta katsayısının 1’den düşük olduğu zamanlarda volatilite oranı doğru orantıda düşük seviyelerde ilerlemektedir. Kısacası volatilite ve beta katsayıları arasında doğru bir orantı vardır. Sonuç olarak, birikimlerinizi hisse senetleri üzerinden değerlendirmek istiyorsanız kesinlikle alfa ve beta katsayılarının ne demek olduğunu ve nasıl yorumlanması gerektiğini bilmelisiniz. Aynı zamanda senetlerin fiyatlarına etki eden unsurlar hakkında bilgiler edinmelisiniz. Detaylara bu yazıdan ulaşabilirsiniz. Gelecekte hisseler değer kazanacak mı, kaybedecek mi belirleyebilecek tecrübeye sahip olmalısınız. Tüm bu kazanılması gereken yetileri aracı kurumlarının eğitimleri aracılığıyla öğrenebilirsiniz. Demo hesaplar yardımıyla da gerek analizler gerekse de diğer dikkat edilmesi gereken unsurların nasıl yorumlanması gerektiğini anlayabilirsiniz. Böylelikle hedeflerinize ulaşacak adımlar atarak beklentilerinizi karşılayabilirsiniz. İngilizce 1. side; part, portion; area, region; direction Sandığın üst tarafı ceviz. The top part of the chest is walnut. şehrin o tarafında oturuyor. She lives over in that part of town. Ne taraftansın? What part of the country are you from? Fatih taraflarında bir yerde oturuyor. He lives somewhere in the neighborhood of Fatih. Seni her tarafta aradım. I´ve been looking for you everywhere. Boğaz´ın Asya tarafında on the Asian side of the Bosphorus. Sağ tarafına bak! Look to your right! Rüzgâr ne taraftan esiyor? What direction´s the wind blowing from? Nehir tarafına doğru gidiyordu. He was heading towards the river. 2. party to a contract, in a legal proceeding; litigant. 3. side one particular side, position, or group as opposed to another işin kötü tarafı the unpleasant side of the matter. Bizim taraf maçı kazandı. Our side won the match. Onun baba tarafında delilik var. There´s madness on his father´s side of the family. O meseleye ne taraftan bakarsan bak halledilmesi imkânsız. No matter how you look at it, that problem remains insoluble. Herif bir taraftan parasızlıktan yakınıyor, öbür taraftan kalkıp karısına kürk manto alıyor! The fellow complains about his lack of money, and then he ups and buys his wife a fur coat! öte taraftan on the other hand. 4. used in formal language to show the agent of a passive verb Bu nişan büyük babama padişah tarafından ihsan edilmiş. This medal was bestowed on my grandfather by the sultan. Ancak belediye encümeni tarafından onaylanmış ruhsatlar geçerli sayılacaktır. Only those permits which have received the approval of the municipal council will be deemed valid. 5. used in formal language to indicate a person Merhum zevcinizin evrakı tarafınıza gönderilmiştir. The papers of your late husband have been forwarded to you. 6. behalf Dayım tarafından geliyorum, sizden bir ricası var. I´ve come on behalf of my uncle to ask a favor of you. 7. used with an adjective Ucuz tarafından bir ayakkabı istiyorum. I want a cheap pair of shoes. Bunları ucuz tarafından aldın, değil mi? You bought these on the cheap, didn´t you? ––a çıkmak/olmak /dan/ to be for someone; to side with someone. –– taraf here and there, in various places Bugün ıstanbul´a taraf taraf yağmur yağdı. We´ve had scattered showers in Istanbul today. –– tutmak to take sides. ––ını tutmak /ın/ to side with. BORSA HAKKINDA ÖNERİLER Hisse bulma tekniğini incele… Borsa tekniklerini incele… ***Boğaların ve ayıların dünyasına adım atmadan önce dikkat etmeniz gereken hususları öğrenmek pek fena olmaz. Dealer veya broker olacak değilsiniz ama para da sizin paranız! işte ipuçları... *Kesinlikle senetlerde kısa al sat yapma riskine girmeyin bu analizleri yerinde uygulayın mutlaka kazanacaksınızdır. Senetler günlük seanslarda yükselirken yükselecek akşama satarım diye risk edinmeyin her an tersi olabilir tekniği uygulayın. *Mutlaka sabırlı olun senet düşüyor diye hemen satmayın,bekleyin mutlaka geri dönüş olacaktır. Bu kitap neden bu kadar pahalı demeyin buradaki bilgilerle siz parasını mutlaka kat kat çıkaracaksınızdır. Kitap bu kadar kazandırıyor neden satıyorsunuz derseniz benim amacım ben zamanında çok para kaybettim küçük yatırımcı olarak siz kazanın, damdan düşen gelsin derler ya …Kafanıza takılan sorular olursa mutlaka irtibat kurun en kısa zamanda cevaplamaya çalışırım. * Küçük başlayın. Borsada tecrübeniz yoksa, ilk alışlarınızı küçük miktarlarda ve fazla hareketli olmayan hisselerde yapın. Bu işe ilk defa başlıyorsanız, hareketli hisselere girmeden önce, alım/satımdaki zamanlamanın önemini kavrayın. * Kendi fikrinizle, başkalarının fikrini birbirinden ayırın. Kendi kararlarınızı verdikten sonra, başkalarının sizi etkilemesine müsaade etmeyin. Dış görüşlerden etkilenirseniz, sürekli karar değiştirmek zorunda kalabilirsiniz. Çevrenizde herzaman sizi ikna edecek mantıklı sebepler olabilir. Kararınızı değiştirirseniz, daha sonra ilk kararınızın daha doğru olduğunu göreceksiniz. * Fiyat hareketleri ile birlikte işlem miktarlarını da izleyin. Fiyat ile işlem miktarının birlikte artması alış sinyalidir. Yükselişin devam edeceğini gösterir. Fiyat azalırken, işlem miktarının artış göstermesi satış işaretidir. Kararsız fiyat hareketlerinde işlem artıyorsa, fiyatın yönü belli olana kadar bekleyin. *Trend dönüşlerini kollayın. Bazı spekülatörler, alım/satım kararlarını oluştururken, dikkatlerini bu noktaya toplarlar. Fiyatın trend çizgisi dışına çıkması ve orada kendini ispat etmesi çoğunlukla trend dönüşünü ortaya koyar. Yükselen çizginin aşağı doğru geçilmesi sat, alçalan çizginin yukarı doğru geçilmesi al sinyali sayılır. * Riskinizi önceden sınırlayın. Spekülasyona ayıracağınız parayı kaybedebileceğinizi önceden kabullenin. Başka bir amaç için biriktirilen paralarla yapılan spekülasyonlarda, alınan kararların sağlıklı olmadığı gözleniyor. Başarılı alım/satım kararları için zihnin bağımsız olması gerekir. Kararların, kaybetme korkusu altında verilmesi hatalı sonuçlar doğurabilir. * Kendi kendinizi tanıyın. Spekülatif hareketlerde duygulara hakim olmak gerekir. Eğer girdiğiniz bir pozisyon gece uykularınızı kaçırıyorsa, o pozisyonu mutlaka kapatmalısınız. Borsalarda olaylar çok çabuk geliştiği için, pozisyon almış kişiler günlük olayların etkisinde kalmamalıdır. *Seans içinde karar vermeyin. Kararlarınızı etkilenmeyeceğiniz bir ortamda verin. Seans anında, görüşlerinize ters düşen hareketlerin planlarınızı etkilemesine izin vermeyin. Daha önce düşünmediğiniz yeni fikirler oluşturmayın. İyice incelemeden yapılan hareketlerin genellikle zararla sonuçlandığı gözlenir. * Serbest fiyatlı emir vermeyin. Kısa vadeli alım satım yapan spekülatörlerin serbest fiyatlardan kaçınması gerekir. Limitli fiyat emirleri kullanmak daha doğrudur. İnandığınız hissede bir kaç basamak ucuz alma hesabı yapmayın. *Aşağı doğru ortalama yapmayın. Önceden aldığınız bir hisse ucuzlayınca ek alımlar yaparak maliyetlerinizi düşürmeye çalışmayın. Aşağı giden fiyatlarda hiç bir zaman ortalama yapılmaz. Eldekilerin satışı daha fiyatlarda ek alım yapılması mümkündür. Bunun da piramit gibi kademeli olması gerekir. * Çoğunluğa uymayın. Yapılan istatistikler, çoğunluğun her zaman yanlış düşündüğünü göstermiştir. Herkesin bildiği fikirlerden, haberlerden kaçının. Bazı istatistik büroları, bankalar ve aracı kurumları arayarak borsa hakkında görüşlerini düzenli olarak sorar. Bu görüşler iyimserlik yüzdesi olarak her hafta yayınlanır. % 85′in borsayı çok iyi görmesi, düşüş belirtisi olarak kabul edilir. İyimserliğin % 25′in altına düşmesi ise, yükseliş belirtisidir. * Yüksek miktarlardaki alımı tek fiyattan yapmayın. Büyük portföyler için yapılan alımı, bir kaç güne ve değişik fiyatlara yayın. İlk alım yapıldıktan sonra hareketin doğru olup olmadığını gözleyin. Pazarın yönünde aksi bir değişiklik yoksa alıma devam edin. * Kaybeden bir pozisyona hiç bir zaman ek alım yapmayın. Kendinize ve aldığınız hisseye ne kadar güvenirseniz güvenin, eğer zarar ediyorsanız ek alım yapmayın. Aldığınız hissenin düşüyor olması, sizin piyasanın yönüne uyum sağlayamadığınızı gösterebilir. Maliyet düşürme çabası pozisyonu daha da kötüleştirir. * Zararı kesin. Piyasa sizin düşüncenize ters hareket ediyorsa, hata ettiğinizi kabul edin. Zararın neresinden dönülse kardır. Borsaya yeni girenlerin başarısız olmalarındaki en büyük etken, hata yapmış olabileceklerini kabullenmemeleridir. Piyasa istediğiniz yöne dönsün diye beklemek yerine, pozisyonu zararla kapatmak disiplin ve irade gerektirir. Başarının sırrı buradadır. *Zararı sevin. Zarardayken satış yapmak çok zordur fakat zararı sevmeyi öğrenmelisiniz. Çünkü zarar, karın kardeşidir. Onurunuzu zedelemeden zarar etmeyi kabullenirseniz, zararınız sınırlanacak ve başarınız artacaktır. * Beklenenin tersini yapın. Piyasada beklenen bir olayın, beklenen reaksiyonu görmemesi al/sat sinyalidir. Beklenen olumlu bir haberin açıklanmasından sonra fiyatlar hala yükselemiyorsa, düşüş olacaktır. Olumsuz olay ve haberler piyasayı aşağı doğru etkilemiyorsa, yükseliş olacaktır. * Tepe ve dipnoktalardan kaçının. Alçalan trendde fiyatın her yukarı çıkışı, trendin o seviyeden değişeceğini göstermez. Her dönüş noktasında, burası en düşük yerdi diye alım yapmak size çok pahalı bir ders olabilir. Tepe ve dip noktaların kendilerini ispat etmelerini beklemek daha az zararlıdır. En tepede satmak, en dipte almak çabasında olmayın. * Söylentiyi alın, gerçeği satın. Eğer bir hisse senedi için olumlu söylentiler yayılmaya başlıyorsa alın. Söylentilerin kesinleştiği anlaşılınca satın. Söylentiler ilk duyulduğunda hisseye talebi arttırır. Dedikodular resmiyet kazandığında fiyat zaten yükselmiştir. Satış yapın. Satış yaparak mutlaka karı realize edin. * Çok kısa vadede oluşan karı alıp, hisseden uzaklaşın. Bazen satın aldığınız hisse, birden hiç beklemediğiniz kadar hızlı yükselmeye başlar. Yükselişin hep aynı tempoda devam edeceğini sakın düşünmeyin. Satış yaparak mutlaka karı realize etmelisiniz. *Ara verin. Hergün yapılan alım satımlar, kişinin karar verme yeteneğini köreltebilir. Başarılı spekülatörler, hatalı kararlarının artmaya başladığını hissettiklerinde, borsayı unutup tatile giderler. * Alım/satım kararlarınızı o günkü fiyata dayandırmayın. Fiyat çok düştü, artık düşmez veya çok yükseldi artık yükselmez sanmayın. Fiyatların alt ve üstüne kendiniz sınır koymayın. Çünkü fiyatlar sınır tanımaz. Birkaç senede hiç ummadığınız kadar yükselebilir veya alçalabilir. * Emin olmadığınız zamanlarda işlem yapmayın. Kendinizi hergün alım/satım yapmak zorunda hissetmeyin. Başarılı sonuca ulaşabilmek için disiplinli olmanız ve sabırla iyi fırsatları beklemeniz gerekir. Bir pozisyona girmişseniz sonucunu bekleyin. Şüpheleriniz varsa, pozisyonunuzu kapatıp kenara çekilin * Küçük hesaplar yapmayın. Seçtiğiniz hissenin yükseleceğine gerçekten inanıyorsanız, ucuz almaya çalışmayın. Piyasa fiyatının 100 lira altında almaya çalışırken, hisseyi kaçırabilirsiniz. Birkaç kademe ucuz almaya çalışmak bazen çok önemli fırsatların kaçmasına sebep olur. Kararlı olun. Karar verdiğiniz zaman beklemeyin, uygulayın. * İçinde bulunduğunuz trendleri izleyin. Fiyat trendi en iyi dosttur. Bir hissenin uzun vadeli trendi, orta vadeli trendi ve kısa vadeli trendi hakkında bilginiz olmalıdır. Bazen biri yukarı diğeri aşağı doğru olabilir. Hangi zaman diliminde spekülasyon yapmak istediğinizi tayin etmelisiniz. * Pazarın değişen momentumuna bakın. Eğer borsa hergün yükseliyor fakat yükseliş hergün daha azalıyorsa, bu piyasanın aşağı döneceğini gösterir. Momentum zayıflamaktadır. Borsa günlerdir düşüyor fakat düşüş hızı gittikçe azalıyorsa, yön değiştirme zamanı yaklaşmaktadır. Piyasanın momentumu artmaktadır. * Kuvvetli hareketlerin ardından düzeltme geleceğini unutmayın. Bir hisse kısa zamanda çok hızlı yükselmişse, alım için gerilemesi beklenmelidir. Bazen bu gerileme toplam yükselişin % 60′ına varabilir. Hızlı bir düşüşte satış kararı alındıysa, düzeltme yaparak fiyatın biraz yükselmesi beklenir. *Borsamız yeterince derinliği olmayan bir borsadır. yani işlem hacmi istenen seviyede değildir. işlem hacminin yükselmesi için çok sayıda yerli ve yabancı yatırımcının borsaya gelmesi gerekir.*Kurumsal yatırımcılar teknik analiz ve esas analiz gibi yöntemleri sık sık kullanarak oynarken bireysel yatırımcılar genellikle aldıkları “tüyolar” ile hareket ederler. *Borsaya girdiğiniz para , kaybedilmesi halinde size zarar verecek kadar fazla olmamalıdır. Yaşantınızdan kesinti yaparak para biriktirip borsaya girmeyin! * Uzun vadeli yatırım mı istiyorsunuz yoksa kısa vadeli devamlı al-sat mı yapmak istiyorsunuz ? Kararlarınızı önceden belirlemelisiniz. Devamlı günlük al-sat’ları borsayı kumar gibi algılayan insanlar yapar. güniçi seans izleyip alım satım yaparak kısa vadede para kazanmak isterken büyük yatırımcılara yem olabilirsiniz. *Orta ve uzun vade yatırım ise,Zamana dayalı olarak yapılır. Tercih ettiğiniz şirket karlılığı yüksek bir şirketse temettü geliri elde ettiğiniz gibi uzun vadedeki fiyat dalgalanmalarını atlattıktan sonra hedeflediğiniz fiyattan satma şansına sahip olursunuz. KİTABIMIZDA YER ALAN BORSA TEKNİKLERİ VE HİSSE BULMA TEKNİĞİNİ İNCELEYİNİZ… This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT Para kazanmanın sayısız yollarından biri olan borsa ile çok ciddi oranlarda paralar kazanmak, bu piyasada başarı sağlamak mümkündür. Borsadan para kazanmak istiyorsanız size önerimiz öncelikle profesyonel bir kurumsal ya da bireysel uzmandan destek almanız olacaktır. Uzmanların verdiği öneriler doğrultusunda yatırım yaparak bu piyasaya giriş yaparsanız, kazanma daha doğrusu kaybetmeme şansınız yüksek olacaktır. Özellikle bu piyasaya yeni adım atmış küçük yatırımcılar ilk olarak kendini bu konuda eğitmeli, borsa konusunda yeterince bilgi sahibi olmalılardır. Türkiye şartlarında gerçekleştirilen BIST’te yer alan yüzlerce senet arasından size uygun olanını seçerek işlemlere başlamak bir seçenektir. [renkbox baslik="Borsa Güvenilir mi? Borsaya Para Yatırılır mı? " link=" resim=" renk="yesil" yenisekme="evet"][/renkbox] 1 TL değerinde bir hissenin %10 prim yapmasının birkaç gün ya da hafta alabileceğini, tam tersi durumda düşmesinin de muhtemel olduğunun bilincinde olmak gerekir. BIST’in kaldıraçlı yapıda yer almaması, küçük büyük miktarda lot ile işleme dahil olan yatırımcıların belki de aylarca beklemesi, çeşitli tuzaklarla mücadele etmesini sağlamaktadır. Borsa ile Para Kazanmak için Ne Yapmak Gerekir? Türkiye’nin ekonomik verilerini yakından takip etmeli, kötü sonuçların endeksi düşürebileceği, olumlu neticelerin yükseltebileceğinin farkında olmak gerekir. İşsizlik oranlarının her geçen ay artan düzeyde devam etmesi 2008 krizi, ülkemizden gelen sanayi, ticari, turizm verilerinin azalması, cari açığın artması bir ülkeye nasıl fayda getirebilir ki? Bu şartları göz önüne almadan teknik bakımından ucuzlayan, tarihi diplere gelen senetleri almak belki de çok büyük risktir. O halde her şeyin teknik olmadığını, temel analizin teknik analizi desteklemesi gerektiğini bilmeniz gerekir. 2008 krizinde Avrupa ve ABD piyasasında bir süre sonra toparlanma haberlerinin gelmesi, borsalarda alım gücünü destekliyor ise bu, para kazanabilmeniz için gerekli koşullardan bir tanesi demektir. Şimdi sırasıyla borsada para kazanmak için dikkat etmeniz konuları sıralandıralım Borsayı Tanımak Borsadan para kazanmak için dikkat etmeniz gereken ilk konu; piyasayı tanımak ve işleyişi hakkında bilgi sahibi olmaktır. Borsanın ne olduğunu, ne olmadığını öğrenmeli ve paranızı yatırdığınız ortamın nasıl bir yer olduğunu bilmelisiniz. İşlemlerinizi yapmaya başlamadan önce borsa hakkında bilgi edinmeniz, kazancınızı doğrudan etkileyecektir. Çünkü piyasada nasıl hareket etmeniz gerektiğini bilirsiniz ve söz konusu olabilecek risklere karşı hazırlıklı olursunuz. Borsa İşlemleri Hakkında Deneyim Kazanmak Deneyim sahibi olmanız, borsadaki kazancınızla doğrudan ilişkilidir. Deneyimli olmak demek, borsada atmanız gereken adımların farkında olmanız demektir. Piyasalarda ve yatırım araçlarının fiyatlarında meydana gelen değişimlere göre nasıl hareket etmeniz gerektiğini biliyorsunuzdur. Bu sayede de paranızı en iyi şekilde değerlendirir, en doğru yatırım araçlarını seçebilir, risklerinizi engelleyecek portföyler oluşturabilirsiniz. Deneyim kazanmak içinse deneme hesaplarını kullanabilir ve paranızı riske atmadan bilgilerinizi uygulamada nasıl kullanacağınızı öğrenebilirsiniz. Piyasaları Takip Etmek Borsanın olmazsa olmazlarından birisi hiç şüphesiz; piyasa takibi yapmaktır. İnternet sayesinde her zaman yanımızda bulunan akıllı telefonlardan bile piyasayı izleyebiliyorsunuz. Elbette piyasaları izlerken, neleri önemsemeniz gerektiğinin bilincinde olmalısınız. Yani bir yatırım aracının hangi faktörlerden, ne yönde etkilendiğini bilmelisiniz. Bu faktörleri nasıl izlemeniz gerektiğini öğrenmeli ve verileri doğru bir şekilde izleyerek yorumlamalısınız. Bu noktada sakinliğinizi koruyabilmek büyük bir önem taşımaktadır. Analizleri Doğru Uygulamak Fiyatları analiz edebilmeniz, doğru aralıktan alım – satım yapmanızı sağlayacaktır. Bu nedenle teknik ve temel analizler hakkında iyi bir bilgi birikimine sahip olmalısınız. Genellikle analizler ilk bakışta oldukça karmaşık görünür. Ama biraz bilgi edindiğinizde oldukça basit yöntemler olduğunu göreceksiniz. Eğitim videoları ve deneme hesapları ise bu konuda en büyük yardımcınız olacaktır. Psikolojinizi Borsaya Hazırlayın Ticari bir işlemde, başarı için duygusuz olmanız gerekiyor. Sakin, sabırlı bir tutum sergileyebilmeli ve objektif bir şekilde işlemlerinizi yapabilmelisiniz. Bunun için borsa bilgisine sahip olmanız da oldukça büyük bir öneme sahiptir. Çünkü bir konu hakkında ne kadar çok bilginiz varsa o kadar rahat olursunuz ve karşılaştığınız sorunları kolayca çözebilirsiniz. Borsada da bilginiz artıkça karşılaşacağınız durumlara hazırlıklı olursunuz ve sakinliğinizi koruyarak planlarınız dahilinde hareket edersiniz. Kaldıraçlı Piyasadan ve İşlemlerden Korkmayın Forex’te yer alan hisseleri almak ve açığa satmak inanılmaz kısa sürede gerçekleşmektedir. 12 dolar değerinde olan bir hisseden değerine gelinmesi ile 10 centlik artıştan daha fazlasını kazanabileceğinizi bilmelisiniz. Forex’teki senetlerin yurt içi ve yurt dışındaki piyasa yapıcılar tarafından dünyanın pek çok noktasında işleme dahil olan yatırımcılar işlemlere tabi tutulduğu ve hacim oranlarının yüksek olmasından dolayı halen cazip yerini koruduğu aşikârdır. Kaldıraçlı yapı ile küçük çapta yer alan birikmiş paraları artırmak, kazançlarla tekrar alım yapmak ve uzun vadeli getiri oluşturmak herkese sunulan fırsatlardan bir tanesidir. Hisse Senedi Alım Satım İşlemlerine Dahil Olmak için Ne Gerekir? İşlem yapmadan önce geçerli sebebinizin olması gerekir. Örneğin bugün Google hissesinin grafiğine baktınız ve günlük pivot rakamının altında seyrettiğini ve burayı bir iki kere geçmeyi denemesine rağmen kıramaması ilginizi çekmelidir. Hemen satış işlemi başlatın demiyoruz. RSI’nin zayıflaması hatta RSI uyumsuzluklarının oluşması, MACD göstergesinin 30, 60, 240 dakikalık grafiklerde satış eğilimine geçmesi, ABD kanadından pek olumlu verilerin gelmemesi, senedin yükselmekte değil, düşüş işlemlerinde hacimli olması önemli ayrıntılardır. Bir miktar vakit ayıracağınız teknik analiz eğitimi ile daha fazlasını öğrenebilir ve filtreleme tekniklerini daha başarılı uygulamak için gerekli donanıma sahip olabilirsiniz. İşlem Lotlarını Nasıl Ayarlamalıyız? Bir hissenin 5 dolarda yer alan direncini kırdığını geldiğini düşünün. Kar satışları ile fiyatlar 5 dolar seviyesine direnci kırarak destek yapma arayışına giriyor geldiğinde o zamanki koşulları, rakamsal hareketliliği, indikatörlerden gelecek olumlu sinyallerin oluşmasını beklemek mantıklı olabilir. Fiyatlar gerçekten pahalı olabilir fakat direnci kırdıktan hemen sonra alım değil, dirence destek yapmayı başaran bir hisse almak daha kazançlı olabilir. Elbette bunlar tamamen tahmindir ve her hisse için aynı şeyleri söylememiz mümkün değildir. Bu nedenle tüm paranızı bir hisse için ve tek bir fiyattan işlem başlatmak çok risklidir. 1000 dolarınız var ve dolara gelen hisse için 200-250 dolarlık işlem başlatmak, fiyatların yükselmesi durumunda 1000 dolar ile işlemi başlatsaydınız daha az kazanmanızı sağlayacaktır. [renkbox baslik="Borsa Piyasası Riskli midir? Risklerden Nasıl Korunabilirim? " link=" resim=" renk="kirmizi" yenisekme="hayir"][/renkbox] Fakat tam aksini düşünelim. 1000 dolarınız ile alım yaparsanız rakamlar gerilerken kayıplarınız daha fazla oluşmaz mı? O halde fırsatların her zaman oluşabileceğini, nakit paranızın tamamını kullanmanızın yanlış olduğunu düşünmeli ve ona göre hareket etmelisiniz.

borsada taraf bilgisi ne demek